Tα ξενικά ή αλλιώς λεσεψιανά είδη στις ελληνικές θάλασσες δεν είναι πλέον κάτι σπάνιο ή αξιοπερίεργο, αλλά μια καθημερινότητα. Κάποια από αυτά μάλιστα, όπως ο γερμανός και το λεοντόψαρο, είναι βρώσιμα και εξαιρετικά εύγευστα. Ψαρεύοντας και καταναλώνοντάς τα, βοηθάμε –εκτός των άλλων– και το θαλάσσιο περιβάλλον, δεδομένου ότι περιορίζουμε την εξάπλωσή τους.
«Οι ελληνικές θάλασσες αλλάζουν. Δεν μπορούμε ούτε να μειώσουμε τη θερμοκρασία ούτε να κλείσουμε τη διώρυγα του Σουέζ· οπότε πρέπει να δούμε πώς αντιμετωπίζουμε αυτή την αλλαγή. Δεν χρειάζεται πανικός αλλά γνώση και ενημέρωση» λέει στην «Κ» η Αναστασία Μήλιου, διευθύντρια Ερευνας στο Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος.
Επιστημονικά στοιχεία
Με βάση τα επιστημονικά στοιχεία, έχουν καταγραφεί μέχρι στιγμής 1.000 ξενικά είδη στη Μεσόγειο (ψάρια, ασπόνδυλα και φύκια). Περίπου 650 ξενικά είδη έχουν βιώσιμους πληθυσμούς, δηλαδή έχουν πλέον εγκατασταθεί για τα καλά στη Μεσόγειο. Εκτιμάται ότι περίπου 100 είδη είναι εισβολικά· αυξάνονται δηλαδή με ταχύτατους ρυθμούς και εκτοπίζουν τους ντόπιους πληθυσμούς και απειλούν τη θαλάσσια βιοποικιλότητα.
Η εξάπλωση των νέων ειδών θα ήταν μικρότερη αν οι γηγενείς πληθυσμοί ψαριών ήταν… αρκετοί. «Αν είχαμε ελέγξει την υπεραλίευση και είχαμε υγιείς θάλασσες και ιχθυαποθέματα, δεν θα υπήρχε τόσο μεγάλη εξάπλωση» επισημαίνει η κ. Μήλιου. Ενας αλιευτικός μύθος θέλει έναν ψαρά στην Πάρο να πιάνει 65 κιλά λαγοκέφαλους (ξενικό είδος που δεν πρέπει να καταναλώνεται) πριν από μερικούς μήνες. «Δεν ξέρουμε αν η ποσότητα ήταν αυτή, αλλά σίγουρα αλιεύονται μεγάλοι αριθμοί λόγω της εξάπλωσής τους», λέει η κ. Μήλιου.
Ανεξέλεγκτη ανάπτυξη
«Τα δικά μας θαλάσσια είδη δεν αναγνωρίζουν τα καινούργια ούτε ως θηρευτές, ώστε να τα αποφεύγουν ούτε ως θηράματα για να τα τρώνε, οπότε χωρίς κανένας να τα εμποδίζει αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα», εξηγεί.
Ενα θηλυκό λεοντόψαρο μπορεί να φάει 20 ψάρια σε μισή ώρα και γεννάει πολύ μεγάλο αριθμό αυγών. Σαφώς λοιπόν έχει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα και δυνατότητες επιβίωσης από τα ψάρια που ζουν «κανονικά» στις ελληνικές θάλασσες.
Ο λεγόμενος γερμανός (ονομάζεται έτσι εξαιτίας του χρώματός του –πράσινο– που παραπέμπει σε στρατιωτική στολή) είναι ένας πολύ νόστιμος μεζές, λένε οι αλιείς που τον έχουν ψαρέψει.
Η κατανάλωση ξενικών ειδών μπορεί να βοηθήσει να μειωθούν οι πληθυσμοί τους, ενώ ταυτόχρονα μειώνεται η πίεση της υπεραλίευσης στους γηγενείς πληθυσμούς.
Η κ. Μήλιου καλεί επίσης τους πολίτες να φωτογραφίζουν και να αναφέρουν στο Αρχιπέλαγος τα παράξενα είδη που εντοπίζουν στις θάλασσες τώρα το καλοκαίρι. Στείλτε στοιχεία στο observations@ archipelago.gr ή στο ~elnais@hcmr.gr, (φωτογραφία, περιοχή, βάθος, ημερομηνία, αριθμός).
«Είναι πολύ σημαντικό να αναφέρεται κάθε εντοπισμός ξενικού ή εισβολικού είδους που μπορεί να γίνει από όλους μας στην κατάδυση, στο ψάρεμα ή στο κολύμπι», επισημαίνει η κ. Μήλιου. Οι αναφορές καταχωρίζονται στη βάση δεδομένων ELNAIS – Ellenic Network on Aquatic Invasive Species https://elnais.hcmr.gr/του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών και σε σχετικές μεσογειακές βάσεις δεδομένων. Ετσι μπορούν οι επιστήμονες να έχουν σημαντικά δεδομένα για την κατανομή των ειδών αυτών.
